Ούζο...Αυτό το υπέροχο Ελληνικό ποτό
Το ούζο είναι ένα οινοπνευματώδες ποτό που παράγεται και καταναλώνεται ευρέως στην Ελλάδα και στην Τουρκία, όπου είναι γνωστό ως ρακί. Είναι συγκρίσιμο επίσης με το αψέντι, το Γαλλικό περνό. Στη γεύση μοιάζει με το τσίπουρο, ποτό που έχει ωστόσο διαφορετικό τρόπο παρασκευής. Το oύζο αγαπήθηκε τόσο πολύ από Έλληνες και ξένους, που είναι γνωστό ως το εθνικό ποτό της Ελλάδας. Σήμερα, το όνομα και η προέλευσή του ούζου προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Προστατευόμενη Γεωγραφία Ένδειξης). Κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορεί να παραχθεί πουθενά αλλού, παρά μόνο στην Ελλάδα.
Η προέλευση της ονομασίας του ούζου δεν είναι γνωστή με απόλυτη σιγουριά. Εικάζεται ότι η ονομασία προέρχεται από το εξής περιστατικό: Μία εταιρία εξήγαγε το ποτό στη Μασσαλία και στα κιβώτια της εξαγώγιμης παρτίδας αναγραφόταν η φράση «uso Massalia», δηλαδή «προς χρήση στη Μασσαλία». Για κάποιους λόγους η φράση αυτή έγινε συνώνυμη του καλής ποιότητας ούζου, και στη συνέχεια η λέξη «Μασσαλία» έφυγε και έμεινε η λέξη uso=ούζο που στο εξής χαρακτήριζε το ποτό.
Μια λαϊκή παράδοση του Τυρνάβου λέει ότι επί τουρκοκρατίας έφτασε εκεί ένας Οθωμανός γιατρός ο Σταυράκ Μπέης. Στην πόλη τότε έπιναν ένα ποτό που έμοιαζε με το ούζο και το έλεγαν μεταβρασμένο Ρακί. Ο Σταυράκ μπέης βρέθηκε κάποια μέρα στο σπίτι του πρόκριτου Αντώνη Μακρή με τον οποίο διατηρούσε φιλία. Τον συμβούλεψε να προσθέσει στο απόσταγμα κι άλλη επιπλέον ουσία το οποίο κι έκανε. Ο Μακρής μόλις δοκίμασε το νέο απόσταγμα του άρεσε και φώναξε «μωρέ τί 'ναι τούτο; ούζο Μασσαλίας!» εννοώντας με την λέξη ούζο ότι ήταν εκλεκτή ποιότητα και έτσι επικράτησε η ονομασία ούζο.
Η άποψη αυτή τείνει πλέον να εγκαταλειφθεί, καθώς δεν έχει επιστημονικό αλλά λαογραφικό χαρακτήρα. Εγκυρότερες πηγές δείχνουν ότι η λ. προέρχεται από το τουρκ. üzüm, το οποίο σημαίνει «τσαμπί σταφύλι» και «αφέψημα από σταφίδες»
Η προέλευση της ονομασίας του ούζου δεν είναι γνωστή με απόλυτη σιγουριά. Εικάζεται ότι η ονομασία προέρχεται από το εξής περιστατικό: Μία εταιρία εξήγαγε το ποτό στη Μασσαλία και στα κιβώτια της εξαγώγιμης παρτίδας αναγραφόταν η φράση «uso Massalia», δηλαδή «προς χρήση στη Μασσαλία». Για κάποιους λόγους η φράση αυτή έγινε συνώνυμη του καλής ποιότητας ούζου, και στη συνέχεια η λέξη «Μασσαλία» έφυγε και έμεινε η λέξη uso=ούζο που στο εξής χαρακτήριζε το ποτό.
Μια λαϊκή παράδοση του Τυρνάβου λέει ότι επί τουρκοκρατίας έφτασε εκεί ένας Οθωμανός γιατρός ο Σταυράκ Μπέης. Στην πόλη τότε έπιναν ένα ποτό που έμοιαζε με το ούζο και το έλεγαν μεταβρασμένο Ρακί. Ο Σταυράκ μπέης βρέθηκε κάποια μέρα στο σπίτι του πρόκριτου Αντώνη Μακρή με τον οποίο διατηρούσε φιλία. Τον συμβούλεψε να προσθέσει στο απόσταγμα κι άλλη επιπλέον ουσία το οποίο κι έκανε. Ο Μακρής μόλις δοκίμασε το νέο απόσταγμα του άρεσε και φώναξε «μωρέ τί 'ναι τούτο; ούζο Μασσαλίας!» εννοώντας με την λέξη ούζο ότι ήταν εκλεκτή ποιότητα και έτσι επικράτησε η ονομασία ούζο.
Η άποψη αυτή τείνει πλέον να εγκαταλειφθεί, καθώς δεν έχει επιστημονικό αλλά λαογραφικό χαρακτήρα. Εγκυρότερες πηγές δείχνουν ότι η λ. προέρχεται από το τουρκ. üzüm, το οποίο σημαίνει «τσαμπί σταφύλι» και «αφέψημα από σταφίδες»
Το νησί της Λέσβου και ειδικότερο το Πλωμάρι θεωρείται η πατρίδα του ούζου και όχι τυχαία. Η γεωγραφική θέση του Πλωμαρίου, που ήταν εμπορικό λιμάνι ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, η θάλασσα και το πλούσιο έδαφος επέτρεψαν στους ντόπιους παραγωγούς να φτιάξουν ούζο εξαιρετικής ποιότητας.
Οι κάτοικοι του Πλωμαρίου, ταξιδεμένοι κοσμοπολίτες, ναυτικοί και έμποροι, ήταν μία εύπορη τάξη που ήξερε να απολαμβάνει τις χαρές της ζωής. Έτσι αναπτύχθηκε το εμπόριο και οι εξαγωγές του ούζου.
Οι απαρχές της ιστορίας του ούζου είναι άγνωστες. Εικάζεται ότι το ποτό παραγόταν σε παρόμοια μορφή από την αρχαιότητα ακόμα. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ήδη ήταν γνωστό την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά την Οθωμανική περίοδο το ούζο ήταν διαδεδομένο στις περιοχές της σημερινής Τουρκίας, αλλά και σε περιοχές της Μέσης Ανατολής. Η παραγωγή του ούζου αυξήθηκε και εξαπλώθηκε τοπικά στην Ελλάδα μετά την ανεξαρτησία της χώρας από τους Οθωμανούς.
Οι κάτοικοι του Πλωμαρίου, ταξιδεμένοι κοσμοπολίτες, ναυτικοί και έμποροι, ήταν μία εύπορη τάξη που ήξερε να απολαμβάνει τις χαρές της ζωής. Έτσι αναπτύχθηκε το εμπόριο και οι εξαγωγές του ούζου.
Οι απαρχές της ιστορίας του ούζου είναι άγνωστες. Εικάζεται ότι το ποτό παραγόταν σε παρόμοια μορφή από την αρχαιότητα ακόμα. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ήδη ήταν γνωστό την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά την Οθωμανική περίοδο το ούζο ήταν διαδεδομένο στις περιοχές της σημερινής Τουρκίας, αλλά και σε περιοχές της Μέσης Ανατολής. Η παραγωγή του ούζου αυξήθηκε και εξαπλώθηκε τοπικά στην Ελλάδα μετά την ανεξαρτησία της χώρας από τους Οθωμανούς.
Το ούζο είναι μείγμα αιθανόλης (οινοπνεύματος) νερού και διάφορων αρωματικών βοτάνων (κοριανδρος, μάραθος, αστεροειδής γλυκάνισος, νυχάκι, ρίζα αγγελικής, κ.ά.) με προεξάρχοντα τον απλό γλυκάνισο.
Η απόσταξη γίνεται σε ειδικά αποστακτήρια (καζάνια/άμβυκες), τα οποία είναι κατά προτίμηση φτιαγμένα από χαλκό. Από την κυκλική εμπρόσθια πόρτα του άμβυκα τοποθετούνται τα σακιά με τα αρωματικά σπόρια. Ο άμβυκας συνδέεται με τόξο με το ψυγείο. Στο ψυγείο υγροποιούνται οι ατμοί και το απόσταγμα ρέει από μια μικρή βρύση και στη συνέχεια συλλέγεται σε ειδική δεξαμενή.
Από την απόσταξη πετάγονται οι κεφαλές και οι ουρές και διατηρείται μόνο η καρδιά, που αποτελεί το καλύτερο και το πιο εύγεστο μέρος του αποστάγματος.
Κάθε ούζο από 100% απόσταξη, αποστάζεται τουλάχιστον 2 φορές και η κάθε απόσταξη διαρκεί πολλές ώρες, καθώς όσο πιο αργά αποστάζεται ένα ούζο, τόσο καλύτερο γίνεται.
Το να φτιαχτεί καλό ούζο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Υπάρχουν πολλές παράμετροι και προϋποθέσεις, οι βασικότερες των οποίων είναι:
Η απόσταξη γίνεται σε ειδικά αποστακτήρια (καζάνια/άμβυκες), τα οποία είναι κατά προτίμηση φτιαγμένα από χαλκό. Από την κυκλική εμπρόσθια πόρτα του άμβυκα τοποθετούνται τα σακιά με τα αρωματικά σπόρια. Ο άμβυκας συνδέεται με τόξο με το ψυγείο. Στο ψυγείο υγροποιούνται οι ατμοί και το απόσταγμα ρέει από μια μικρή βρύση και στη συνέχεια συλλέγεται σε ειδική δεξαμενή.
Από την απόσταξη πετάγονται οι κεφαλές και οι ουρές και διατηρείται μόνο η καρδιά, που αποτελεί το καλύτερο και το πιο εύγεστο μέρος του αποστάγματος.
Κάθε ούζο από 100% απόσταξη, αποστάζεται τουλάχιστον 2 φορές και η κάθε απόσταξη διαρκεί πολλές ώρες, καθώς όσο πιο αργά αποστάζεται ένα ούζο, τόσο καλύτερο γίνεται.
Το να φτιαχτεί καλό ούζο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Υπάρχουν πολλές παράμετροι και προϋποθέσεις, οι βασικότερες των οποίων είναι:
- Μια εξαιρετική συνταγή
- Εκλεκτές πρώτες ύλες
- Η τέχνη και η μαεστρία του αποσταγματοποιού
- 100% απόσταξη, με παραδοσιακή μέθοδο
- Έλεγχοι σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας για τη διασφάλιση ποιότητας.
Το ούζο συνοδεύεται συνήθως από μεζέδες, όπως παστά, χταπόδι, σαλάτες κ.ά. Σερβίρεται σε μικρά ή λεπτά και ψηλά ποτήρια και προστίθεται στο ποτό δροσερό νερό ή/και πάγος. Μετά την προσθήκη νερού το ποτό εμφανίζει χαρακτηριστικό υπόλευκο χρώμα, που οφείλεται στο γλυκάνισο που περιέχει.
Υπάρχει μια λανθασμένη εντύπωση ότι το χύμα ούζο είναι καλύτερο από το εμφιαλωμένο. Είναι καλό να επιλέγουμε πάντοτε εμφιαλωμένο ούζο, καθώς αυτό παράγεται στα πλαίσια όλων των ελέγχων που υφίσταται ένα επίσημο αποσταγματοποιείο σε όλο το φάσμα της παραγωγής, από τις πρώτες ύλες και την απόσταξη μέχρι την εμφιάλωση, την αποθήκευση και τα υλικά συσκευασίας. Αντίθετα, το χύμα ούζο παράγεται τελείως ανεξέλεγκτα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Στην Ελλάδα λειτουργούν δύο Μουσεία Ούζου και τα δύο στην περιοχή του Πλωμαρίου. Το Μουσείο Ούζου της Ποτοποιίας Βαρβαγιάννη που ιδρύθηκε το 1996 και το Μουσείου Ούζου της Ποτοποιίας Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου που ιδρύθηκε το 2015 με την ονομασία «Ο Κόσμος του Ούζου».
Εκεί οι επισκέπτες μπορούν να δουν μια πλούσια συλλογή από μουσειακά εκθέματα που καταδεικνύει την εξέλιξη της ποτοποιίας μέσα στον αιώνα καθώς και αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στην απόσταξη αλλά και στην εμφιάλωση.
29/8/16
Πηγή: el.wikipedia.org
Υπάρχει μια λανθασμένη εντύπωση ότι το χύμα ούζο είναι καλύτερο από το εμφιαλωμένο. Είναι καλό να επιλέγουμε πάντοτε εμφιαλωμένο ούζο, καθώς αυτό παράγεται στα πλαίσια όλων των ελέγχων που υφίσταται ένα επίσημο αποσταγματοποιείο σε όλο το φάσμα της παραγωγής, από τις πρώτες ύλες και την απόσταξη μέχρι την εμφιάλωση, την αποθήκευση και τα υλικά συσκευασίας. Αντίθετα, το χύμα ούζο παράγεται τελείως ανεξέλεγκτα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Στην Ελλάδα λειτουργούν δύο Μουσεία Ούζου και τα δύο στην περιοχή του Πλωμαρίου. Το Μουσείο Ούζου της Ποτοποιίας Βαρβαγιάννη που ιδρύθηκε το 1996 και το Μουσείου Ούζου της Ποτοποιίας Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου που ιδρύθηκε το 2015 με την ονομασία «Ο Κόσμος του Ούζου».
Εκεί οι επισκέπτες μπορούν να δουν μια πλούσια συλλογή από μουσειακά εκθέματα που καταδεικνύει την εξέλιξη της ποτοποιίας μέσα στον αιώνα καθώς και αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στην απόσταξη αλλά και στην εμφιάλωση.
29/8/16
Πηγή: el.wikipedia.org
